Quạt tản nhiệt PC, laptop kêu to – Nguyên nhân, cách xử lý và phòng ngừa
Nhiều người dùng thường hoang mang khi nghe quạt tản nhiệt PC kêu to bất thường trong lúc làm việc hay giải trí. Theo khảo sát của Dell Support 2024, 67% trường hợp quạt kêu do bụi tích tụ và khô dầu, gây nóng máy chỉ sau vài phút. Vậy đâu là dấu hiệu sớm, nguyên nhân tiềm ẩn và cách xử lý triệt để để thiết bị hoạt động ổn định lâu dài? Bài viết hôm nay của Máy tính Thuận Nhân sẽ giải đáp mọi chi tiết về vấn đề này.
Dấu hiệu nhận biết quạt tản nhiệt kêu bất thường
Âm thanh ù, rít tăng theo tải CPU/GPU
Khi hệ thống xử lý các tác vụ nặng như chơi game hay render video, quạt thường tăng tốc để làm mát, tưc đó gây ra quạt tản nhiệt pc kêu to. Tuy nhiên, nếu âm thanh phát ra không còn êm mà chuyển sang ù, rít hoặc lạch cạch, đó là tín hiệu bất thường. Tiếng ồn lớn hơn bình thường cho thấy quạt đang gặp vấn đề về cơ học hoặc bị bụi cản trở luồng gió.
Máy nóng nhanh, hiệu suất giảm
Một dấu hiệu khác là nhiệt độ máy tăng nhanh ngay cả khi chỉ sử dụng tác vụ nhẹ. Khi quạt không hoạt động hiệu quả, CPU và GPU nóng lên, dẫn tới giảm xung nhịp để tự bảo vệ. Người dùng sẽ cảm thấy hiệu suất giảm rõ rệt, các thao tác cơ bản cũng chậm đi, phần mềm phản hồi kém mượt mà.
Quạt rung mạnh, quay không đều
Trong nhiều trường hợp, quạt phát ra độ rung bất thường, khiến người dùng cảm nhận được sự lắc nhẹ từ vỏ máy. Nguyên nhân thường do cánh quạt bị cong, khung lắp không chắc hoặc vòng bi xuống cấp. Khi quạt quay không đều, âm thanh phát ra sẽ lúc to lúc nhỏ, gây cảm giác khó chịu và ảnh hưởng đến sự ổn định chung của hệ thống.
Laptop bàn phím nóng ran, PC dễ treo máy
Đối với laptop, khi quạt không còn tản nhiệt tốt, nhiệt lượng tích tụ nhanh khiến bề mặt bàn phím nóng ran, ảnh hưởng đến trải nghiệm gõ phím. Với PC, tình trạng nghiêm trọng hơn khi máy dễ treo hoặc tự tắt do quá nhiệt. Đây là lời cảnh báo rõ ràng rằng hệ thống làm mát đã mất cân bằng và cần được kiểm tra, khắc phục sớm.
Nguyên nhân phổ biến khiến quạt tản nhiệt kêu to
Cánh quạt bị mòn, cong hoặc gãy
Nguyên nhân đầu tiên khi quạt tản nhiệt pc kêu to là do cánh quạt bị mòn, cong hoặc gãy. Sau thời gian dài hoạt động, cánh quạt dễ bị cong vênh hoặc mòn đi. Khi quay, lực không đều khiến quạt rung mạnh và phát ra tiếng kêu lạch cạch. Trong trường hợp nghiêm trọng, cánh gãy có thể va chạm vào khung, làm tiếng ồn càng lớn và giảm hiệu quả tản nhiệt.
Bụi bẩn tích tụ trong khe tản nhiệt
Bụi, tóc hoặc sợi vải thường bám lại trong các khe gió và trên cánh quạt. Lớp bụi dày khiến luồng khí bị cản trở, buộc quạt phải quay nhanh hơn để làm mát. Điều này vừa gây tiếng ồn lớn, vừa khiến linh kiện bên trong dễ nóng hơn bình thường.
Ốc vít hoặc khớp nối bị lỏng
Nếu quạt không được cố định chắc chắn, quá trình quay sẽ tạo ra rung động liên tục. Những rung động này cộng hưởng với vỏ máy và phát thành tiếng kêu khó chịu. Chỉ cần một chiếc ốc vít lỏng cũng đủ để làm cả hệ thống trở nên ồn ào.
Vòng bi quạt khô dầu hoặc xuống cấp
Vòng bi là bộ phận giúp quạt quay trơn tru trong thời gian dài. Khi dầu bôi trơn cạn hoặc vòng bi bị mòn, ma sát tăng lên và tạo ra tiếng rít khó chịu. Đây là một trong những nguyên nhân phổ biến khiến quạt nhanh chóng hỏng nếu không được bảo dưỡng kịp thời.
Airflow trong case/laptop bị cản trở
Luồng gió trong máy tính cần được dẫn hướng trơn tru để làm mát linh kiện. Tuy nhiên, dây cáp để lộn xộn hoặc thiết kế khe gió kém có thể gây xoáy khí, làm quạt phải gồng hết sức. Tình trạng này vừa tạo ra tiếng ồn, vừa làm giảm hiệu quả tản nhiệt chung.
CPU/GPU quá tải, ép xung liên tục
Khi xử lý đồ họa nặng hoặc chơi game cấu hình cao, nhiệt độ CPU và GPU tăng đột biến. Quạt phải quay với tốc độ tối đa để hạ nhiệt, kéo theo tiếng kêu lớn hơn thường ngày. Nếu hệ thống bị ép xung, tình trạng này xảy ra liên tục, khiến quạt nhanh xuống cấp và quạt tản nhiệt pc kêu to hơn.
Virus/ứng dụng chạy ngầm chiếm tài nguyên
Không ít trường hợp quạt kêu to do CPU phải hoạt động hết công suất bởi phần mềm độc hại hoặc ứng dụng chạy ngầm. Người dùng có thể không mở chương trình nặng nhưng quạt vẫn ồn bất thường. Nguyên nhân nằm ở việc tài nguyên bị chiếm dụng, khiến quạt luôn quay ở tốc độ cao.
Tác hại khi để quạt tản nhiệt kêu to lâu dài
Hiệu suất giảm, dễ lag hoặc treo máy
Khi quạt tản nhiệt pc kêu to, hoạt động kém hiệu quả, nhiệt độ CPU và GPU tăng nhanh, buộc hệ thống phải tự giảm xung để bảo vệ linh kiện. Việc này làm hiệu suất giảm, thao tác thường xuyên bị giật, lag. Trong nhiều trường hợp nặng, máy có thể treo đột ngột, gây gián đoạn công việc.
Linh kiện nóng, giảm tuổi thọ CPU/GPU
Nhiệt độ cao kéo dài sẽ khiến chất lượng linh kiện bên trong suy giảm. CPU và GPU nếu thường xuyên hoạt động ở mức quá nóng sẽ bị lão hóa nhanh hơn. Tuổi thọ trung bình có thể rút ngắn đáng kể so với điều kiện làm việc ổn định.
Tiếng ồn ảnh hưởng đến trải nghiệm làm việc và học tập
Âm thanh quạt kêu liên tục gây khó chịu, đặc biệt khi làm việc trong môi trường yên tĩnh. Tiếng ù, rít lớn không chỉ làm mất tập trung mà còn ảnh hưởng đến tâm lý người dùng. Nếu sử dụng lâu, tiếng ồn có thể tạo cảm giác mệt mỏi, giảm hiệu suất học tập và công việc.
Nguy cơ hỏng phần cứng, chi phí sửa chữa cao
Nếu quạt không được thay thế kịp thời, các linh kiện khác cũng chịu ảnh hưởng. Mainboard, ổ cứng hoặc nguồn có thể hỏng do nhiệt độ vượt ngưỡng an toàn. Khi sự cố xảy ra, chi phí sửa chữa hoặc thay mới thường cao gấp nhiều lần so với việc xử lý quạt ngay từ đầu.
Cách khắc phục quạt tản nhiệt kêu to
Đối với máy tính bàn (PC)
Khi quạt tản nhiệt pc kêu to, người dùng cần vệ sinh bụi bằng bình khí nén, giữ cánh quạt cố định khi thổi để tránh hỏng bi. Kiểm tra ốc vít, khung giữ, dây cáp chắn gió và bố trí lại hợp lý.
Trong trường hợp vòng bi khô, có thể tra dầu chuyên dụng. Nếu quạt hỏng hoàn toàn, hãy thay loại mới có vòng bi chất lượng cao và thông số gió phù hợp. Đồng thời, tối ưu airflow bằng cách sắp xếp quạt hút và quạt thổi hợp lý, đảm bảo luồng khí liền mạch trong case.
Đối với laptop
Người dùng nên đặt máy trên bề mặt cứng, dùng đế tản nhiệt để tăng lưu thông không khí. Định kỳ thổi bụi ở khe thông gió, cập nhật BIOS và driver để quạt hoạt động ổn định hơn.
Nếu laptop đã dùng nhiều năm, việc thay keo tản nhiệt mới sẽ giúp giảm tải cho quạt. Khi quạt phát ra tiếng lạch cạch kéo dài hoặc không quay, giải pháp duy nhất là thay mới linh kiện chính hãng.
Mẹo phòng ngừa quạt tản nhiệt kêu to
Vệ sinh quạt và khe gió định kỳ
Sau một thời gian sử dụng, bụi bẩn bám nhiều vào cánh quạt và khe tản nhiệt. Lớp bụi này khiến quạt phải quay nhanh hơn để làm mát, tạo ra tiếng ồn khó chịu. Việc vệ sinh định kỳ ba đến sáu tháng giúp quạt vận hành êm ái và nhiệt độ linh kiện luôn ổn định.
Giữ môi trường thông thoáng khi sử dụng
Máy tính cần được đặt ở nơi thoáng khí để luồng gió lưu thông tự nhiên. Laptop đặt trên chăn gối hay PC đặt sát tường đều làm khe gió bị cản trở. Khi không gian đủ thoáng, quạt hoạt động nhẹ nhàng hơn và tiếng kêu bất thường ít xuất hiện.
Quản lý tải máy và ứng dụng chạy ngầm
CPU và GPU bị ép làm việc quá mức sẽ khiến quạt phải quay hết công suất liên tục. Người dùng nên tắt bớt ứng dụng nền, hạn chế tình trạng tiêu tốn tài nguyên không cần thiết. Điều này vừa giữ hiệu suất ổn định, vừa giảm tiếng ồn từ quạt.
Tối ưu airflow trong PC và hỗ trợ laptop bằng đế tản nhiệt
Với PC, việc sắp xếp dây cáp gọn gàng và bố trí quạt hút, quạt thổi hợp lý sẽ tạo luồng khí mượt mà. Khi không khí lưu thông tốt, quạt không cần gồng hết sức để làm mát. Đối với laptop, đế tản nhiệt là giải pháp đơn giản nhưng hiệu quả, giúp giảm nhiệt nhanh và hạn chế tiếng kêu.
Khi nào cần thay mới quạt tản nhiệt?
Khi quạt tản nhiệt pc kêu to, quạt phát ra tiếng kim loại cọ sát, ngừng quay hoặc quay rất yếu, đã đến lúc thay mới. Nếu vệ sinh, tra dầu nhưng vẫn kêu to, vòng bi đã xuống cấp, không thể phục hồi.
Một số máy còn báo lỗi “Fan error” trong BIOS khi khởi động. Đây là cảnh báo trực tiếp cho thấy quạt không còn hoạt động đúng. Trung bình, quạt laptop có tuổi thọ khoảng 30.000 – 50.000 giờ, tương đương 3 – 5 năm sử dụng liên tục.
Máy tính Thuận Nhân – đơn vị chuyên cung cấp máy tính để bàn uy tín
Với nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực phần cứng, Máy tính Thuận Nhân cam kết cung cấp máy tính để bàn chất lượng, linh kiện chính hãng và dịch vụ bảo hành tận tâm. Đội ngũ kỹ thuật viên nhiều kinh nghiệm luôn sẵn sàng tư vấn và hỗ trợ khi người dùng gặp sự cố như quạt tản nhiệt PC kêu to hay hệ thống quá nóng. Với linh kiện chính hãng và quy trình bảo hành rõ ràng, Thuận Nhân cam kết mang lại giải pháp bền vững cho từng nhu cầu công việc và giải trí.
Chọn Máy tính Thuận Nhân, bạn không chỉ được trải nghiệm cấu hình mạnh mẽ mà còn được đảm bảo dịch vụ hậu mãi, bảo dưỡng định kỳ để quạt tản nhiệt luôn hoạt động êm ái, bền bỉ
